Afgelopen week als 'video van de week' op deze site en nu nogmaals, maar dan in een blijvend bericht, aandacht voor een bijzonder muziekstuk uit de Romeinse liturgie: Kyrie, Orbis Factor, uit de elfde Mis, gezongen door Ensemble Organum onder leiding van Marcel Perez.
Het gaat hier om het Kyrie uit de heilige Mis dat op een voor ons ongewone wijze wordt gezongen. De manier waarop wij in de zondagse Missen het Kyrie zingen gaat terug op de traditie van het Franse klooster Solesmes, dat in het begin van de 20e eeuw het Romeinse graduale heeft uitgegeven, maar de toonzetting die daarin te vinden is gaat nog verder terug. Kerkmusici zijn het nog altijd niet eens over hoe de oorspronkelijke interpretatie van het gregoriaans moet zijn geweest, maar dat de gregoriaanse kerkmuziek teruggaat tot het begin van de Kerk en zelfs nog eerder tot in een niet-christelijk verleden is buiten twijfel.
Naast de Romeinse kerkzang kent de Kerk ook de Byzantijnse zang. Het is zeker dat deze twee richtingen voortkomen uit dezelfde Traditie en oorsprong. Juist daarom is de interpretatie van dit Kyrie, Orbis Factor zo interessant. Het bevat klanken die aansluiten bij het ons vertrouwde Kyrie én klanken die aansluiten bij de Byzantijnse traditie. Het zingen met een grondtoon was tot in de late Middeleeuwen traditie in de Westerse kerkmuziek, maar werd bij het herstel van het gregoriaans door Solesmes weggelaten.
Ook qua tekst verschilt dit Kyrie, Orbis Factor van het ons bekende Kyrie. De tropen (orbis factor etc.) worden meegezongen en hebben ook de naam gegeven aan de elfde Mis. Deze aan het Kyrie eleison toegevoegde tekst werd door het Concilie van Trente weggelaten maar heeft in de 20e eeuw opnieuw aanhangers gevonden. Dit stuk muziek getuigt van de grootsheid en de rijkdom van de Romeinse liturgie. Laten wij hopen dat deze rijke Traditie opnieuw de heilige liturgie mag bereiken opdat het toekomstig herstel van de katholieke eredienst niet alleen een dogmatische helderheid oplevert maar ook afstraalt op de katholieke Kerk tot buiten haar eredienst.
Pater M. Kromann Knudsen FSSP
