Informatiebulletin elke maand per e-mail

Wilt u het maandelijkse Informatiebulletin, een gezamenlijke uitgave van de parochies H. Agnes en H. Jozef, voortaan als eerste per e-mail ontvangen? Stuurt u dan een (lege) e-mail naar bulletin@agneskerk.org met als onderwerp: “Bulletin: ja”.

24 september: Onze Lieve Vrouw van Vrijkoop der Slaven

Een van de Spaanse eretitels die Maria draagt luidt Nuestra Señora de la Merced (Onze Lieve Vrouw tot Vrijkoop van Slaven), in het Latijn 'Maria de Mercede redemptionis captivorum'. Deze benaming gaat terug op de gelijknamige religieuze orde: de Mercedariërs.

Van de achtste tot de vijftiende eeuw gingen grote delen van Spanje gebukt onder het juk van de islam. In sommige perioden werden alle bewoners gedwongen zich tot Allah te bekeren. Wie zich weigerde te onderwerpen, werd als slaaf verkocht in dienst van een moslim, tenzij er voldoende geld was om een losprijs te betalen.

Om deze toestand het hoofd te bieden richtte Petrus Nolascus († 1256) in 1222 de Orde van de Mercedariërs op, officieel geheten Orde van Onze Lieve Vrouw van Barmhartigheid tot Vrijkoop van Slaven. De mannen en vrouwen die zich hierbij aansloten stelden zich ten doel om christenen die als slaaf in bezit van een moslim geraakt waren vrij te kopen. Soms betaalden zij de losprijs door zichzelf in hun plaats als slaaf aan te bieden!

De orde plaatste zichzelf onder bescherming van Maria. Daardoor kreeg zij bovengenoemde eretitel erbij. Het bijbehorende feest van vandaag werd enerzijds ingesteld om Maria's hulp in te roepen bij deze riskante onderneming, anderzijds om haar te bedanken voor alle keren dat de orde erin geslaagd was iemand vrij te krijgen.

Maria’s eretitel 'De la Merced' werd ook een voornaam die katholieke Spaanse ouders aan hun dochter gaven, en die verbasterd werd tot Mercedes. De Duitse autobouwer Benz noemde zijn mooiste auto naar zijn Spaanse vrouw Mercedes.

Heilige Pius van Pietrelcina (Padre Pio)

Padre Pio werd geboren als Francesco Forgione op 25 mei 1887 in Pietrelcina in het aartsbisdom Benevento (Zuid-Italië). Op 16-jarige leeftijd trad hij in bij de orde der kapucijnen in Morcone. Daar kreeg hij de kloosternaam Pio. Na zijn priesterwijding in 1910 verbleef hij om gezondheidsredenen zes jaar in zijn ouderlijk huis. In 1916 stuurden zijn oversten de zieke pater naar het klooster San Giovanni Rotondo, waar hij tot zijn dood zou blijven.

Op 20 september 1918 voltrokken zich bij hem voor het eerst de zichtbare mystieke tekenen die zijn gehele leven zouden beheersen. Padre Pio ontving de zogeheten stigmata, de vijf open wonden van de gekruisigde Jezus. Uit de ongeneeslijke wonden in zijn handen, voeten en zijde stroomde bloed dat een heerlijke geur verspreidde. Pio’s oversten onderwierpen hem aan lastige wetenschappelijke onderzoeken. Door de stigmata en de talrijke wonderen die er rond hem gebeurden, stroomden er grote aantallen pelgrims naar San Giovanni Rotondo. Velen stonden uren in de rij om bij de gekwelde pater te biechten. Op zondag 22 september 1968 zakte hij tijdens de viering van de Hoogmis in elkaar. Pio was aan het einde van zijn lichamelijke krachten en in de nacht van zondag op maandag kwam er een eind aan zijn getormenteerde, aardse bestaan.

Nadat hij vredig was ingeslapen, verdwenen de stigmata. Steeds heeft Pio geprobeerd de stigmata te verbergen, omdat hij niet als een kermisattractie beschouwd wilde worden. De helse pijnen waaraan hij leed, wilde hij het liefst in volstrekte anonimiteit dragen en offeren voor de redding van de zielen in het vagevuur. Van geen enkele heilige uit de moderne tijd zijn zoveel verslagen over wonderbaarlijke verschijnselen opgetekend als van Pio. Zo was hij helderziend, beschikte hij over de gave van bilocatie (op twee plaatsen tegelijkertijd aanwezig zijn) en genezing, en verspreidde hij een heerlijke geur. Pio was allerminst een zwever. Hij was zeer praktisch ingesteld. Dat bleek onder meer uit zijn wens om in de buurt van zijn klooster een hypermodern ziekenhuis te laten bouwen. Met steun van pelgrims werd deze wens werkelijkheid. Padre Pio werd in 1999 zalig verklaard. Paus Johannes Paulus II verklaarde hem heilig op 16 juni 2002.

Zijn gedachtenis wordt gevierd op 23 september (Novus ordo).

Quatertemperdagen in september

Woensdag, vrijdag en zaterdag van deze week zijn Quatertemperdagen. Deze naam is afkomstig van de Latijnse term 'quator tempora' (vier seizoenen).

Vier keer per jaar (in elk van de vier seizoenen) staan Quatertemperdagen op de kalender op woensdag, vrijdag en zaterdag in één bepaalde week. Elke dag kent een eigen liturgie, die zelfs voorrang heeft op bepaalde heiligen.

In september vallen de Quatertemperdagen rond de aanvang van de herfst, in december worden zij gevierd tijdens de derde week van de Advent (winter), in de lente vallen deze dagen in de week na de eerste zondag van de Vasten. En in de (vroege) zomer vallen de Quatertemperdagen tijdens het Pinksteroctaaf.

Quatertemperdagen komen voor op de liturgische kalender behorende bij het Missaal van 1962 (Tridentijns Missaal) en hebben hun wortels in vroeg-christelijke tijden. (In 2005 hebben de bisschoppen van Nederland deze dagen opnieuw vastgesteld voor de gehele Kerkprovincie.) In de eerste eeuwen van het christendom was het gebruikelijk om wekelijks te vasten op woensdag en vrijdag. Op woensdag, omdat Christus op die dag is verraden; op vrijdag, omdat Hij op die dag is gekruisigd. In Rome kwam daar de zaterdag bij, de dag waarop Christus in het graf verbleef.

In de derde eeuw raakten de wekelijkse vastendagen wat op de achtergrond, maar werd er juist gevast bij de wisseling van de seizoenen.

Zo ontstonden de Quatertemperdagen. Het zijn dagen van gebed, boete, inkeer, vasten en onthouding. De woensdag en zaterdag zijn halve onthoudingsdagen, dat wil zeggen dat het gebruik van vlees uitsluitend is toegestaan tijdens de hoofdmaaltijd. De vrijdag is een volledige onthoudingsdag, zoals alle vrijdagen in het jaar, met uitzondering van kerkelijke feestdagen.

Regelmatig vasten is een oude christelijke traditie. Het gaat erom onze geest te onthechten aan het aardse en te richten op de Heer, onze God. Vasten wapent ons bovendien tegen allerlei grote en kleine bekoringen waaraan we dagelijks zijn blootgesteld.

Berekening van de Quatertemperdagen in september

In dit artikel wordt uitgelegd waardoor het verschil ontstaat tussen de traditionele vaststelling van de Quatertemperdagen in de maand september en de berekening van de data waarop we deze dagen in de huidige buitengewone liturgie vieren. Deze discrepantie tussen de traditionele rubrieken en de versie van 1960 doet zich niet elk jaar voor, maar wel in 2020.

In 1960 is het brevier (het boek met het getijdengebed van de Kerk) gewijzigd. Dit had gevolgen voor onder meer de rangschikking van lezingen in de maanden augustus tot en met november. Wij merken deze wijziging in de maand september vooral doordat de Quatertemperdagen in een andere week komen te vallen dan verwacht.

De eerste zondag van de genoemde maanden is de dag waarop de Kerk aanvangt met de lezing van een nieuwe reeks boeken uit de H. Schrift in de Metten (het ochtendgebed), met bijbehorende antifonen en responsoriepsalmen. Deze lezingen maken deel uit van een systeem dat teruggaat tot de zesde eeuw.

De ‘eerste zondag’ van elk van deze maanden is traditioneel de zondag die het dichtst bij de eerste kalenderdag van die maand ligt, zelfs als deze zondag daardoor in de voorafgaande maand ligt. Dit jaar viel de eerste zondag van september dus op 30 augustus, de zondag die het dichtst bij de eerste dag van de maand september ligt. De derde zondag van september is volgens die berekening dan 13 september.

De Quatertemperdagen bij het begin van de herfst zijn de woensdag, vrijdag en zaterdag in de derde week van september. Volgens de traditionele berekening zouden zij dit jaar dus vallen op 16, 18 en 19 september. Bovendien moesten de Quatertemperdagen altijd beginnen op de woensdag na het feest van Kruisverheffing.

Bij de herziening in 1960 is echter bepaald dat de eerste zondag van de maand altijd de eerste zondag in de kalendermaand is. Volgens die berekening is zondag 6 september de eerste zondag van de maand september. De derde zondag is dan 20 september en de Quatertemperdagen vallen dan op woensdag 23, vrijdag 25 en zaterdag 26 september.

Communiegebed van de heilige pater Pio

In 2002 werd pater Pio door paus Johannes Paulus II heilig verklaard. Zijn gedachtenis wordt jaarlijks gevierd op 23 september (in de novus ordo). Hij heeft het volgende gebed nagelaten om te bidden na ontvangst van de H. communie:

Blijf bij mij, Heer, want het is nodig dat Gij aanwezig blijft, zodat ik U niet vergeet. Gij weet hoe makkelijk ik U verlaat.

Blijf bij mij, Heer, omdat ik zwak ben en ik Uw kracht nodig heb, opdat ik niet zo vaak zou vallen.

Blijf bij mij, Heer, want Gij zijt mijn leven, en zonder U ben ik zonder ijver.

Blijf bij mij, Heer, want Gij zijt mijn licht, en zonder U ben ik in duisternis.

Blijf bij mij, Heer, om mij Uw wil te tonen.

Blijf bij mij, Heer, zodat ik Uw stem hoor en U volg.

Blijf bij mij, Heer, want ik verlang u heel veel te beminnen, en altijd in Uw gezelschap te zijn.

Blijf bij mij, Heer, indien Gij wilt dat ik aan U trouw blijf.

Blijf bij mij, Heer, want hoe arm mijn ziel is, ik wil dat het een plaats van vertroosting voor U is, een nest van liefde.

Blijf bij mij, Jezus, want het wordt laat, en de dag loopt ten einde, en het leven gaat voorbij; dood, oordeel en eeuwigheid naderen. Het is noodzakelijk om mijn kracht te hernieuwen, opdat ik niet zal stoppen onderweg, en daarvoor heb ik U nodig. Het wordt laat en de dood nadert. Ik vrees de duisternis, de bekoringen, de dorheid, het kruis, de smarten. O, hoe heb ik U nodig, mijn Jezus, in deze nacht van ballingschap.

Blijf deze nacht bij mij, Jezus, in dit leven met al z’n gevaren heb ik U nodig.

Laat mij U herkennen, zoals Uw leerlingen deden bij het breken van het brood, opdat de Eucharistische Communie het licht mag zijn dat de duisternis verdrijft, de kracht die mij staande houdt, de unieke vreugde van mijn hart.

Blijf bij mij, Heer, omdat in het uur van mijn dood, ik met U verenigd wil blijven, en indien niet door de communie, dan ten minste door genade en liefde.

Blijf bij mij, Jezus, ik vraag niet om goddelijke vertroosting, omdat ik het niet waard ben, maar de gave van Uw aanwezigheid, o ja, dat vraag ik van U.

Blijf bij mij, Jezus, want het is U alleen Die ik zoek, Uw liefde, Uw genade, Uw wil, Uw hart, Uw geest, omdat ik van U hou en geen andere beloning vraag dan om U meer en meer te beminnen.

Met een standvastige liefde zal ik U met heel mijn hart beminnen terwijl ik op aarde ben, en U volmaakt blijven beminnen in alle eeuwigheid. Amen.

Heilige pater Pio: Bid, hoop en vrees niet

Zestiende zondag na Pinksteren

Kruisverheffing: Al wie zich verheft, zal vernederd, maar wie zich vernedert zal verheven worden.

Epistel
Efes. 3, 13–21
Broeders, ik bid u, dat gij niet de moed verliest om wille van de wederwaardigheden, die ik voor u verduur; want dat is juist een eer voor u. Daarom buig ik mijn knieën voor de Vader van onze Heer Jezus Christus, aan Wie alle vaderschap in de hemel en op aarde zijn naam ontleent: Moge Hij overeenkomstig de rijkdom van Zijn glorie u geven: dat gij naar de inwendige mens krachtig wordt gesterkt door Zijn Geest, en dat Christus woont in uw harten door het geloof; opdat gij, aldus geworteld en bevestigd in de liefde, in staat zijt om met alle heiligen de breedte en de lengte, de hoogte en de diepte te begrijpen, en de liefde van Christus te kennen, die alle begrip te boven gaat, om aldus volmaakt te worden naar heel de volheid Gods. Aan Hem nu, Die bij machte is om door de kracht, die in ons werkt, veel meer tot stand te brengen, dan wij kunnen vragen of begrijpen, aan Hem zij de eer in de Kerk en in Christus Jezus tot in alle geslachten van de eeuwen der eeuwen. Amen.

Evangelie
Lc. 14, 1–11
In die tijd kwam Jezus op een sabbat in het huis van een der voornaamste farizeeën, om de maaltijd te gebruiken; en zij letten zeer scherp op Hem. En zie, daar stond voor Hem een man, die aan waterzucht leed. En Jezus richtte Zich tot de wetgeleerden en farizeeën met de vraag: Mag men op de sabbat iemand genezen of niet? Maar zij zwegen. Dan legde Hij Zijn hand op hem, genas hem en liet hem heengaan. Maar tot de anderen sprak Hij: Wie van u zal niet zijn ezel of zijn os, die in een put valt, terstond er uit halen, al is het een sabbatdag? En zij wisten niets daartegen in te brengen. Ook hield Hij aan de gasten een gelijkenis voor, omdat Hij bemerkte, hoe zij de eerste plaatsen uitzochten; en Hij sprak tot hen: Als gij ter bruiloft wordt genodigd, neem dan niet de eerste plaats in; want misschien is er iemand genodigd, die voornamer is dan gij; en dan zou hij, die u en hem heeft uitgenodigd, u komen zeggen: Maak plaats voor deze; dan zoudt gij met schaamte de laatste plaats moeten innemen. Maar als gij genodigd zijt, neem dan de laatste plaats; wanneer dan uw gastheer binnenkomt, zal hij tot u zeggen: Vriend, ga hoger op! Dat zal een eer voor u zijn in het oog van al de disgenoten. Want al wie zich verheft, zal vernederd, maar wie zich vernedert, zal verheven worden.

Overweging
Gedurende de lange reeks zondagen na Pinksteren laat de Kerk ons in haar gebeden steeds opnieuw dezelfde hoofdgedachten overwegen, namelijk hoe het goddelijke heilsplan zich in ons moet verwezenlijken en hoe wij ons christelijk leven moeten beleven. Om ons dit te verduidelijken kiest zij voor ieder zondag enkele teksten uit de Heilige Schrift uit, die ons misschien vrij algemeen voorkomen, maar die uiterst geschikt zijn om onze christelijke levenshouding te bepalen. Vandaag wijst de lezing van het Evangelie hoofdzakelijk op de noodzaak alle dubbelzinnigheid, alle schijnheiligheid, alle verwaandheid en elke valse trots uit ons leven te weren, om ons met een oprecht en nederig hart aan de dienst van God te wijden, nederig erkennend dat de verwezenlijking van dit christelijke levensprogramma in ons het eigen werk van Gods genade in ons is. Het is deze genade die zichtbaar wordt in het Evangelie door de genezing van iemand die lijdt aan waterzucht. Maar omdat het een sabbat was, wekte deze genadebemiddeling ontevredenheid op bij de farizeeën, die in de naam van een voorschrift uit de wet aan het hoogste gebod, namelijk dat van de liefde, zouden verzuimen.

In het tweede deel van het Evangelie van vandaag wordt ons door een gelijkenis geleerd in welke gezindheid wij moeten liefhebben, namelijk in eenvoud en nederigheid. Christus Zelf heeft ons daarvan het levende voorbeeld gegeven toen Hij Zich offerde voor onze zonden. Zijn liefde is ook bij ons gebleven door de sacramenten, vooral in het heilig Sacrament van het Altaar. De farizeeën dachten dat zij zichzelf de gerechtigheid zouden kunnen geven door de letter van de wet te volgen. Christus laat ons echter duidelijk zien dat de gerechtigheid ontvangen moet worden, zoals degene die aan waterzucht lijdt zijn gezondheid ontvangt. Wij ontvangen de liefde niet in trots, maar in eenvoud en nederigheid.

De wijze waarop een katholiek de heilige communie ontvangt is een goed voorbeeld van de twee geestesgesteldheden die vandaag in het Evangelie worden getoond. De geknielde ontvangst van de communie op de tong laat de eenvoudige en nederige afhankelijkheid van Gods genade zien en maakt aan een ieder duidelijk dat wij zelf niets vermogen, maar slechts – zoals een klein kind – gevoed kunnen worden. Als wij volledig van deze houding doordrongen zijn, dan kan de goddelijke genade zich ten volle in onze ziel ontplooien. Daar staat tegenover de trotse houding van de handcommunie, die te vergelijken is met de farizeeër die denkt zichzelf het heil te kunnen geven door de uiterlijke navolging van de wet, maar die geen nederige en eenvoudige afhankelijkheid kent tot de liefde van God.

Beoefenen wij de eenvoudige nederigheid, waarin de genade en de liefde van God zo vruchtbaar worden. Stellen wij niet onszelf op de eerste plaats, maar erkennen wij dat wij arme schepselen zijn die volledig afhankelijk zijn van het erbarmen van God.

19 september: H.H. Januarius, bisschop, en gezellen, martelaren

In het jaar 305, onder het bewind van keizer Diocletianus, weigerde de ongeveer dertigjarige Sosimus te offeren aan de Romeinse oppergod Jupiter. Na enkele gruwelijke folteringen werd hij in Puzzeoli gevangen gezet. Zijn christenbroeders Proculus, Eutyches en Acucius wilden hem daar komen bezoeken en werden op hun beurt gearresteerd, gefolterd en eveneens in de gevangenis geworpen. Toen dat alles bisschop Januarius ter ore kwam ging hij op weg om zijn mensen in de gevangenis te bezoeken. Hij werd onderschept en onderging hetzelfde lot als zijn medechristenen. Januarius werd in een gloeiende vuuroven gedompeld. Maar dat deerde hem niet; midden in de vlammen begon de heilige hardop Gods lof te zingen, zoals dat het geval was bij de drie jongelingen in het boek Daniël. Ook moest hij in de arena vechten met wilde dieren maar de dieren deden hem niets. Zijn diaken Festus en zijn voorlezer Desiderius gingen op bezoek bij hun bisschop. Ook zij werden opgepakt en tezamen met Januarius naar Puzzeoli afgevoerd. Daar werden ze de dag na hun aankomst onthoofd.

De relieken van Januarius werden overgebracht naar het nabij gelegen Napels. in 831 kwamen ze naar Benevento, in 1154 naar het klooster Monte Vergine en in 1497 gingen ze weer terug naar de kathedraal San Gennaro (Sint Januarius) van Napels, waar zijn gebeente en bloed worden bewaard tot op de huidige dag. Zijn bloed wordt bewaard in een ampul in de San Gennarokapel. Drie keer per jaar, op de zaterdag voor de eerste zondag van mei, op 19 september en op 16 december, wordt het bloed weer vloeibaar.

Januarius is een van de bekendste patroonheiligen van de stad Napels. Daarnaast is hij beschermheilige van de goudsmeden (vanwege de gloeiende oven). Zijn voorspraak wordt ingeroepen tegen vulkaanuitbarstingen van de Vesuvius.

16 september: H.H. Cornelius (paus) en Cyprianus (bisschop), martelaren

Cornelius werd aan het begin van de derde eeuw geboren. In 251 werd hij, nadat de pauselijke zetel 15 maanden vacant was geweest, tot bisschop van de Kerk van Rome gewijd. Dit bleef hij tot 253. In dit korte tijdsbestek heeft hij vooral te kampen gehad met de leer van Novatianus, een dwaalleraar die zich opwierp als tegenpaus. Het eigenlijke conflict ging over het weer opnemen van de mensen die tijdens de vervolging van het geloof waren afgevallen. De Novitianen ontkenden de macht van de Kerk om zware zonden te vergeven. Deze dwaling hield twee eeuwen stand. Volgens de H. Cornelius konden deze 'gevallenen' (lapsis) - zij hadden tijdens de vervolging onder keizer Decius aan afgoden offers gebracht - weer door handoplegging en boete in de Kerk worden opgenomen. Cyprianus heeft Cornelius geholpen het gezag te handhaven. Paus Cornelius werd door keizer Gallus verbannen naar het huidige Civitavecchia. Hier werd hij op 14 september 253 door onthoofding om het leven gebracht. De heilige Cornelius ligt begraven in de catacomben van Callistus.

Cyprianus was een vriend van paus Cornelius. Hij werd rond het jaar 210 in Carthago geboren. Hij stamde uit een heidense familie. Na zijn bekering in 248 werd hij tot priester gewijd en daarna (in 249) tot bisschop van Carthago. Hij heeft paus Cornelius gesteund in de strijd tegen de Novitianen. Hij heeft zich tijdens paus Stephanus hard opgesteld tegen ketterdopen. Tijdens de christenvervolging ten tijde van keizer Valerianus werd Cyprianus verbannen. Op 14 september 258 werd hij in Carthago onthoofd.

Cornelius is patroon van boeren en tegen krampen, oorkwalen, zenuwziekten en epilepsie. Bovendien is hij een van de vier heilige maarschalken, dat wil zeggen bijzondere voorsprekers bij God, samen met Antonius, Quirinus en Hubertus.

Cyprianus wordt aangeroepen als beschermer tegen de pest.