7 februari 2010

Preek voor zondag Sexagesima

Het zaad is het Woord van God.

Epistel
2 Kor. 11, 19-33; 12, 1-9
Broeders, gij zijt zo welwillend in het verdragen van onverstandige mensen, omdat gij zelf zo wijs zijt! Gij verdraagt het immers, als men u de wet stelt, - als men u uitbuit, als men u beetneemt, - als men verwaand tegen u optreedt, als men u een slag in het gezicht geeft. Ik moet tot mijn schande bekennen: in dit opzicht zijn wij - om zo te zeggen - zwakkelingen geweest. Maar wat een ander aandurft - al is het onverstandig zo te spreken - dat durf ik ook. Zijn zij Hebreën? - ik ook. Zijn zij Israëlieten? - ik ook. Zijn zij afstammelingen van Abraham? - ik ook. Zijn zij dienstknechten van Christus? - ik spreek als een dwaze - ik nog meer; door veelvuldig zwoegen, door veel gevangenschap, door geselslagen zonder tal, door herhaaldelijk doodsgevaar. Vijfmaal heb ik van de joden de veertig min één gekregen; driemaal ben ik met roeden gegeseld; éénmaal ben ik gestenigd; driemaal heb ik schipbreuk geleden, en eens heb ik een dag en een nacht doorgemaakt op de volle zee. Door vele voetreizen, door gevaren van rivieren, door gevaren van rovers, door gevaren van de kant van mijn eigen volk, door gevaren van de heidenen, door gevaren in de stad, door gevaren in de woestijn, door gevaren op zee, door gevaren onder valse broeders. Met werken en zwoegen, dikwijls zonder nachtrust, in honger en dorst, in veelvuldig vasten, in koude en naaktheid. En behalve al dat uitwendige, ook nog mijn dringend werk van iedere dag: de zorg voor alle kerken. Wie is er zwak, zonder dat ik het meevoel? Wie lijdt er ergernis, zonder dat ik vurig word? Als er geroemd moet worden, dan zal ik op mijn zwakheid roemen; God, Die de Vader is van onze Heer Jezus Christus en gezegend is in eeuwigheid, weet dat ik niet lieg. Te Damascus liet de stadhouder van koning Aretas eens de stad van de Damascenen bewaken om mij in handen te krijgen en... door een venster werd ik in een mand langs de muur neergelaten; en zó ontkwam ik aan zijn handen. Als er geroemd moet worden - al heeft het dan geen nut - dan zal ik overgaan tot visioenen en openbaringen des Heren. Ik ken een christenmens, die veertien jaar geleden - met het lichaam: ik weet het niet; of zonder lichaam: ik weet het niet; God weet het; - opgevoerd werd naar de derde hemel. En ik weet, dat die mens - met of zonder lichaam: dat weet ik niet; God weet het; - opgevoerd is naar het paradijs; daar vernam hij toen geheime dingen, waarover een mens niet spreken mag. Op zó iemand zal ik roemen; wat echter mij zelf betreft, zal ik alleen maar roemen op mijn zwakheden. Doch ook al wilde ik roemen, het zou niet onzinnig van mij zijn; want ik zou waarheid spreken. Maar ik wil het niet doen, opdat niemand mij hoger zou achten, dan hij van mij ziet of hoort. En opdat de grote openbaringen mij niet ijdel zouden maken, werd mij een prikkel gegeven in het vlees, een engel van de satan, die mij moet kwellen. Daarom heb ik driemaal tot de Heer gebeden, dat deze van mij zou weggaan. Maar Hij gaf mij ten antwoord: Mijn genade is voor u voldoende; want kracht komt juist bij zwakheid tot volle ontplooiing. Daarom wil ik gaarne roemen op mijn zwakheden, opdat de kracht van Christus in mij moge wonen.

Evangelie
Luc. 8, 4-15
In die tijd kwam er een talrijke menigte bijeen, die vanuit de steden naar Jezus toestroomde. Dan sprak Hij in een gelijkenis: Een zaaier ging uit, om zijn zaad te zaaien. En bij het zaaien viel er een gedeelte op de weg; het werd vertrapt, en de vogels des hemels aten het op. En een ander gedeelte viel op rotsige bodem; het schoot wel op, maar verdorde er bij gebrek aan vochtigheid. Weer een ander gedeelte viel midden tussen de doornen; en de doornen schoten tegelijk mede op en verstikten het. Een ander gedeelte ten slotte viel op goede bodem; het schoot op en droeg honderdvoudige vrucht. Bij deze woorden riep Hij uit: Wie oren heeft om te horen, dat hij hore! Zijn leerlingen nu vroegen Hem, wat deze gelijkenis betekende. En Hij gaf hun ten antwoord: U is het gegeven de geheimen van het rijk Gods volledig te kennen; de overigen echter slechts in gelijkenissen, opdat zij wel zien maar niet inzien, wel horen maar niet begrijpen. Dit nu is de zin van de gelijkenis: Het zaad is het Woord Gods. Waar het op de weg valt, - dat zijn zij, die wel toeluisteren, maar dan komt de duivel, en neemt het Woord weg uit hun hart, opdat zij niet geloven en zalig worden. Waar het evenwel op rotsige bodem valt, - dat zijn zij, die het Woord aanhoren, en met vreugde opnemen; doch zij laten het geen wortel schieten; zij geloven een tijdlang, maar als de beproeving komt, vallen zij af. Wat echter tussen de doornen valt, - dat zijn zij, die wel geluisterd hebben; doch door de zorgen, de rijkdom en de genietingen des levens wordt het bij hen gaandeweg verstikt, zonder dat het vrucht oplevert. Maar wat op goede bodem valt, - dat zij zij, die het Woord met een goed en edel hart aanhoren, het bewaren, en vrucht voortbrengen door te volharden.

Preek
Het lijk alsof Sint Lucas in het Evangelie van vandaag iets wil meedelen dat in de ogen van de goddelijke Verlosser bijzonder gewichtig is voor het mensdom.

Hij schetst de situatie als volgt: “Toen er eens een grote menigte bijeen was, daar men uit alle steden naar Hem was toegestroomd...”, alsof Jezus deze mensenmassa heeft afgewacht om een zeer belangrijke parabel te vertellen. (Luc. 8, 1-15) Uit Zijn parabel van het zaad zou men immers kunnen opmaken dat Hij het mensdom – in het bijzonder degenen die ooit van Zijn Evangelie gehoord hebben – in vier groepen verdeelt, namelijk de lichtzinnigen, de zwakken, de wereldse mensen en Zijn trouwe volgelingen.

De zaaier ging uit om zijn zaad te zaaien... een deel valt langs de weg... het wordt door de vogels opgepikt. Dat zijn zij die het Woord wel horen, maar dan komt de duivel en die neemt het weg uit hun hart.

Een deel valt op de rotsen en verdort. Dat zijn zij die het Woord met vreugde horen, maar bij wie het geen wortel schiet. Een tijdlang geloven ze wel, maar als de beproeving komt dan vallen zij af.

Is deze parabel niet een beeld van de werkelijkheid die zich voor ons allen afspeelt? Zo velen horen het Woord Gods maar het maakt op hen geen indruk. Zij luisteren, zoals zij naar talloos vele dingen luisteren. De duivel heeft geen moeite hun de Waarheid weer te ontfutselen. Anderen zijn vol vreugde, ze zijn zelfs vurig, maar het zit niet diep. Als er offers gevraagd worden, als er verleiding komt, van welke aard ook, dan zijn ze de eersten om te bezwijken. Ze vallen af, ze vergeten de godsdienst van hun jeugd of de vurigheid van hun eerste priesterjaren. En wat eens zo veelbelovend was... verdort.

Als het niet tot afval komt, dan blijft toch de bloei en de vrucht achterwege; het zaad werd tot gewas... het is er... het neemt plaats in, maar van rijkdom en schoonheid is geen spoor te bekennen. Waarom dat alles? Er wordt door de Verlosser slechts één reden genoemd. Zij hebben geen diepte, ze zijn te vaag, zij nemen het leven of Gods Woord niet ernstig genoeg: hun bodem is niet bewerkt. Indien wij niet zorgen voor grote ontvankelijkheid, indien wij het zaad van Gods Woord en van Gods genade niet gretig opnemen in een goed bereide bodem en het niet bewaren, kweken, beschermen en helpen... dan blijkt het onvruchtbaar te zijn. Wij kunnen hierin zien hoe belangrijk de goede wil is, hoezeer onze persoonlijke medewerking noodzakelijk is.

Er is een deel van het zaad dat tussen doornen valt: het wordt door de opkomende doornen verstikt. Gods Woord en Zijn genade, plannen van heiligheid of de priesterlijke wijding bieden geen bescherming als zij ons hart niet vervullen. Men weet zijn hart zo zelden vrij te houden. Zo gemakkelijk wordt ingetogenheid, de heilige reserve, de diepe stilte, gezien als iets van vroegere tijden, iets dat nu volkomen overbodig is. En het zaad is gevallen tussen doornen en wordt verstikt.

Maar een deel van het zaad valt in goede aarde. Het was de goede aarde die het vrucht deed dragen, honderdvoudige vrucht. Dat zijn zij die beginnen met een goed en edel hart... die weten te aanvaarden... die vrucht voortbrengen door volharding.

Het lijkt haast bovenmenselijk als we de woorden van Jezus lezen. Hij vraagt zoveel. Maar vergeten we vooral Zijn genade niet. Waar Hij een krachtige en goede wil ziet, daar komt Hij ons tegemoet met Zijn goddelijke kracht. Hij helpt, Hij troost, Hij redt, Hij voert tot volmaaktheid als iemand werkelijk wil.

Beminde gelovigen, laten wij de aanstaande vastentijd vooral gebruiken om onze aardbodem voor te bereiden voor het zaad dat de goddelijke Verlosser op het Kruis gaat verdienen en in onze harten zal zaaien. Amen.