12 augustus 2023

12 augustus: Heilige Clara, maagd

Clara werd geboren rond het jaar 1195 in een adelijke familie in Assisi, Italië. Ze was een jaar of achttien op het moment dat Franciscus met zijn beweging begon. Onder zijn invloed gaf ze haar maatschappelijke positie op, brak met haar familie en trad, net als Franciscus, in het klooster. Zij legde zich toe op de navolging van Christus in radicale armoede.

Spoedig voegden zich andere vrouwen bij haar, onder wie haar zus Agnes die zij had helpen ontsnappen uit het ouderlijk huis. Zij stichtte de orde der clarissen. Veertig jaar lang stond zij aan het hoofd van het klooster van San Damiano, even buiten Assisi. Intussen groeide er tussen Franciscus en Clara een hechte en diepe geestelijke vriendschap. Als hij niet zeker was van een bepaalde beslissing of niet wist hoe te handelen, liet hij zuster Clara om raad vragen, ook in zaken van gebed, boete, geestelijke leiding en apostolaat.

Franciscus stierf in 1226. Clara en haar medezusters gingen voort in zijn geest van gebed en armoede. Zo wist zij rond 1240 door het innige gebed dat ze deed geknield voor een monstrans met de heilige Hostie erin, een dreigende inval van de Saracenen in Assisi te verhinderen. Vanaf dat moment wordt zij beschouwd als de redster van Assisi en van San Damiano.

Tot haar dood op 11 augustus 1253 verbleef Clara in San Damiano en leefde er volgens de kloosterregel die zij zelf, als eerste vrouw in de geschiedenis, had geschreven. Deze regel werd pas op haar sterfbed door paus Innocentius IV goedgekeurd.

Twee jaar na haar dood werd zij door paus Alexander IV heilig verklaard. Haar lichaam is nog altijd te zien in een glazen schrijn in haar basiliek te Assisi.

Zij is medepatrones van Assisi. Zij wordt afgebeeld als claris (met bruin- of zwartwollen habijt, dat om het middel enigszins is opgebonden), met de staf van de abdis, met een kruis, een lelie (symbool van maagdelijkheid), regelboek, en zeer vaak met een monstrans en soms met een brandende lamp (verwijzing naar haar naam en naar Jezus' verhaal over de wijze maagden).

Zij is patrones van de wasvrouwen, naaisters en borduursters, en van de vergulders. Zij wordt ook aangeroepen tegen oogkwalen en koorts (zelf had zij daar 27 jaar last van). In 1958 werd zij door paus Pius XII uitgeroepen tot patrones van de televisie: in het jaar voor haar dood was zij al zo verzwakt dat zij zelfs met Kerstmis haar cel niet kon verlaten om in Assisi de Nachtmis bij te wonen. Zij zou toen vanaf haar ziekbed in haar cel voor haar ogen de Kerstplechtigheden in de kerk van Assisi hebben zien gebeuren. Mede op grond van deze legende wordt haar voorspraak ingeroepen tegen oogkwalen; daar wordt ook de betekenis van haar naam (klaar, helder) mee in verband gebracht.

In 1946 dichtte Gabriël Smit een rijmpje over de heilige Clara:

Sint Clara, gij hebt dag en nacht
uw liefde blij en fier getoond
aan Hem, Die door Zijn wondermacht
in simpel brood nu bij ons woont.
Geef dat mijn hart Hem steeds herkent
in Zijn hoogheilig Sacrament.